Podstawowe oznaczenia matematyczne

Niektórych oznaczeń matematycznych używamy na co dzień i doskonale je znamy, inne jednak mogą nam sprawić problem – dzięki tabelce wszystkie znajdziemy w jednym miejscu.

Tabelka z podstawowymi oznaczeniami matematycznymi

Historia symboli matematycznych

Symbole matematyczne, a konkretnie oznaczenia poszczególnych cyfr, uważane są za starsze niż język pisany. Ludzie zaczęli liczyć prawdopodobnie około 50 tysięcy lat temu – na palcach, kamieniach, patykach itp. W górnym paleolicie oznaczali ilość, pisząc patyczkami na ziemi/glinie. W prymitywnych dla nas kulturach potrafiono przed wieloma wiekami przeprowadzić już spis ludności, nanosząc znaki na kości (Afryka) czy na sznurki (Peru). Z rozwojem matematyki nierozerwalnie łączyło się powstawanie nowych symboli matematycznych. Uważa się, że pierwsze z nich pojawiły się w starożytnej Grecji, około V/IV wieku p.n.e. Pierwszymi były linie, których długość obrazowała różne stosunki w obliczeniach, im dłuższa linia, tym większa wartość, linie łatwo było porównać, zestawić ze sobą, Euklides zaczął już używać znaków (liter) do opisywania różnych wartości (zazwyczaj dwiema), ale nie przeprowadzał na nich żadnych matematycznych operacji. Te pojawiły się w epoce posthellenistycznej, głównie za sprawą Diofantosa, choć dominowało opisywanie słowami wszystkiego poza liczbami. Nieco później działania matematyczne zaczęli wykonywać uczeni z Indii, wprowadzili oznaczenie niewiadomych (początkowo zaznaczali je różnymi kolorami), pierwiastki kwadratowe, znaki odejmowania, równości.
    Powstanie nowoczesnych symboli algebraicznych to czasy przełomu późnego średniowiecza i wczesnego renesansu. Symbole wielu różnych działań pojawiały się w różnych częściach Europy, a także w krajach arabskich, ale nie były identyczne, minęło dopiero kilkadziesiąt lat (a w przypadkach niektórych znaków i wieków), zanim system w miarę się ujednolicił. Wcześniej na przykład niemieccy uczeni stosowali już znaki + i –, ale ich francuscy koledzy stosowali zapis literami, pochodzącymi od łacińskich nazw „plus” i „minus”. Jeszcze w XVII wieku w Europie można było się zetknąć z... około 10 różnymi oznaczeniami mnożenia! Ewolucja znaku pierwiastka trwała zaś nieprzerwanie przez blisko pięć wieków. Na przełomie XVI/XVII wieku pojawiły się ustalone już znaki równości, nawiasy okrągłe, kwadratowe i klamrowe. Kartezjusz w XVII wieku dodał do tego znaną nam dziś notację potęg, a niedługo przed nim F. Viete stworzył wzory algebraiczne. John Wallis w 1655 roku wprowadził symbol nieskończoności. Po nich pojawili się Gottfried W. Leibniz (notacja rachunku różniczkowego i całkowitego), Leonhard Euler (między innymi symbol zmiennej, funkcji). W wieku XIX pojawił się symbol wartości bezwzględnej i symbole relacji zmiennych, a także oznaczenia związane z wektorami; mniej więcej w drugiej połowie XIX wieku zakończył się proces powstawania znanych do dziś podstawowych oznaczeń matematycznych. Niektóre symbole matematyczne przypominają litery łacińskie lub greckie, inne uzyskano przez odkształcenie liter pochodzących z tychże alfabetów, kolejne są tradycyjnymi symbolami typograficznymi, ale część z nich zaprojektowano specjalnie na potrzeby matematyki. Obecnie obowiązują międzynarodowe normy ISO określające szczegółowo oznaczenia w działaniach matematycznych, wymagają na przykład używania kursywy dla zmiennych czy czcionki łacińskiej pionowej dla stałych matematycznych.