Zmienną utajoną (inaczej zwaną zmienną ukrytą lub również latentna) nazywamy zmienną, której nie mierzymy bezpośrednio poprzez dany wskaźnik lecz jest zazwyczaj połączeniem kilku innych zmiennych, które są bezpośrednio mierzone w badaniu. Zmienna ukryta to najczęściej zmienna teoretyczna, czyli taka, której nie mierzymy a którą określamy na podstawie innych wskaźnikowych zmiennych.
Przykład:
Badacz chciał sprawdzić, czy sumienność ucznia wpływa na osiągane przez niego wyniki w nauce. Miał on problem ze zdefiniowaniem tego, jakie zmienne mogą o niej świadczyć. Stwierdził, że takie wskaźniki jak: liczba opuszczonych godzin lekcyjnych, liczba przypadków, w których uczeń nie odrobił pracy domowej, liczba uwag za zachowanie, liczba spóźnień są zmiennymi, których połączenie będzie informować o poziomie sumienności. Sumienność jest tutaj zmienną ukrytą, bezpośrednio nie mierzoną lecz jest wynikiem (kompilacją) innych zmiennych.
Zmienną ukrytą często określamy zmienną, czynnikiem, który jest połączeniem kilku innych zmiennych i wskaźników. Samej sumienności nie można zbadać.... możemy zbadać wskaźniki, których połączenie będzie informowało nas o poziomie sumienności. Z takimi zmiennymi, zmiennymi ukrytymi, będącymi czynnikami ogólnymi, zmiennymi połączonych zmiennych mamy do czynienie przy wykonywaniu analizy czynnikowej, analizy ścieżek (równan strukturalnych).
Zmienna ukryta często odnosi się do zmiennej wyprowadzonej w teorii, zmiennej teoretycznej. Dla przykładu: czy ktoś z Was widział na oczy motywację? Nie, motywacja to konstrukt teoretyczny. Za pomocą odpowiednich narzędzi i technik badawczych naukowcy (zazwyczaj psycholodzy) próbują określić jej poziom w danym człowieku, aczkolwiek jest to tylko przybliżenie pewnego konstruktu teoretycznego.
Taki konstrukt teoretyczny może działać na pewne zależności bez jego badania, zwłaszcza w przypadku obserwacji związków, zależności pozornych. Wykrycie zależności pomiędzy jedną a drugą zmienną może być tłumaczone występowaniem trzeciej, niebadanej zmiennej.
Przykład nr 2:
Założmy, że badamy czy rodzaj szkoły, do której uczęszczają badani uczniowie ma wpływ na poziom ich sumienności. Badania wykazują, że rzeczywiście uczniowie ze szkoły A są bardziej sumienni niż w szkole B i C.... Czy sam rodzaj szkoły miał na to wpływ? Być może za odkrytym związkiem stoją inne konstrukty teoretyczne jak inny poziom motywacji uczniów, który z kolei uzależniony jest od sposobu wychowania dzieci, od "poziomu" rodziców, itd.
Badacz chciał sprawdzić, czy sumienność ucznia wpływa na osiągane przez niego wyniki w nauce. Miał on problem ze zdefiniowaniem tego, jakie zmienne mogą o niej świadczyć. Stwierdził, że takie wskaźniki jak: liczba opuszczonych godzin lekcyjnych, liczba przypadków, w których uczeń nie odrobił pracy domowej, liczba uwag za zachowanie, liczba spóźnień są zmiennymi, których połączenie będzie informować o poziomie sumienności. Sumienność jest tutaj zmienną ukrytą, bezpośrednio nie mierzoną lecz jest wynikiem (kompilacją) innych zmiennych.
Zmienną ukrytą często określamy zmienną, czynnikiem, który jest połączeniem kilku innych zmiennych i wskaźników. Samej sumienności nie można zbadać.... możemy zbadać wskaźniki, których połączenie będzie informowało nas o poziomie sumienności. Z takimi zmiennymi, zmiennymi ukrytymi, będącymi czynnikami ogólnymi, zmiennymi połączonych zmiennych mamy do czynienie przy wykonywaniu analizy czynnikowej, analizy ścieżek (równan strukturalnych).
Zmienna ukryta często odnosi się do zmiennej wyprowadzonej w teorii, zmiennej teoretycznej. Dla przykładu: czy ktoś z Was widział na oczy motywację? Nie, motywacja to konstrukt teoretyczny. Za pomocą odpowiednich narzędzi i technik badawczych naukowcy (zazwyczaj psycholodzy) próbują określić jej poziom w danym człowieku, aczkolwiek jest to tylko przybliżenie pewnego konstruktu teoretycznego.
Taki konstrukt teoretyczny może działać na pewne zależności bez jego badania, zwłaszcza w przypadku obserwacji związków, zależności pozornych. Wykrycie zależności pomiędzy jedną a drugą zmienną może być tłumaczone występowaniem trzeciej, niebadanej zmiennej.
Przykład nr 2:
Założmy, że badamy czy rodzaj szkoły, do której uczęszczają badani uczniowie ma wpływ na poziom ich sumienności. Badania wykazują, że rzeczywiście uczniowie ze szkoły A są bardziej sumienni niż w szkole B i C.... Czy sam rodzaj szkoły miał na to wpływ? Być może za odkrytym związkiem stoją inne konstrukty teoretyczne jak inny poziom motywacji uczniów, który z kolei uzależniony jest od sposobu wychowania dzieci, od "poziomu" rodziców, itd.
Zmienna utajona, ukryta Wasze opinie