Iloraz szans. Pojęcie szansy
Iloraz szans, zwany z języka angielskiego również jako odds ratio, w skrócie OR określa nam stosunek szansy wystąpienia danego zdarzenia w danej grupie do wystąpienia tego samego zdarzenia w innej porównywanej grupie. Za pomocą wskaźnika OR określamy zatem o ile większa bądź mniejsza jest szansa wystąpienia zdarzenia, np.: choroba, śmierć w jednej grupie w porównaniu do innej grupy.
Odpowiednie wzory do obliczenia ilorazu szans zamieszczone są w oddzielnym artykule.
Należy jednak zaznaczyć, że nie dzielimy tutaj wystąpienia danej choroby do wszystkich zebranych obserwacji (1000 osób) lecz do liczby przypadków, osób, gdzie nie wystąpiła choroba. Zatem 2,5% nie oznacza, że tyle osób w 1000 choruje bądź chorowało na nią... oznacza to, że 2,5% jest odsetkiem liczby osób "zdrowych", czyli pośród liczby osób zdrowych 2,5% na szansę na zachorowanie na raka mózgu.
Iloraz szans natomiast stanowi stosunek wielkości szansy w danej grupie (interesującej nas) w porównaniu do drugiej grupy, grupy odniesienia, często grupy kontrolnej. Przykład: Badacza interesowało, czy ile wynosi iloraz szans grupy osób powyżej 60 lat do pozostałych osób (osób poniżej 60 roku życia) zachorowania przez nich na raka mózgu. Z poprzedniego przykładu wiemy, że szansa dla osób starszych wynosi 2,5% (czyli 24 chorych na 976 zdrowych). W grupie osób "młodszych" odnotował on, że 11 osób zachorowało na tą postać raka a 989 osób nie. Wyliczył on szansę dla tej grupy równą 1,11%. Dzieląc szansę dla grupy docelowej z grupą odniesienia: 2,5 / 1,11 otrzymał on wynik równy 2,25. Oznacza to, że szansa wystąpienia raka mózgu u osób powyżej 60 roku życia jest 2,5 razy większa niż u osób w wieku poniżej 60 roku życia.
Interpretacja wyniku ilorazu szans
Bardzo ważna jest interpretacja otrzymanego wyniku ilorazu szans. Jeżeli \(OR \approx 1\) oznacza to, że szansa wystąpienia zdarzenia w jednej i drugiej grupie jest zbliżona. Jeżeli \(OR < 1\) oznacza to, że w badanej grupie (w porównaniu do grupy odniesienia) istnieje mniejsza szansa wystąpienia zdarzenia. Jeżeli \(OR > 1\) oznacza to, że w badanej grupie (w porównaniu do grupy odniesienia) istnieje większa szansa wystąpienia danego zdarzenia.
Dla wyznaczonego ilorazu szans wyznaczany jest najczęściej przedział ufności (najczęściej z założeniem 95% prawdopodobieństwa, choć można wyliczyć go dla innych poziomów). Przedział ufności określa nam wartość ilorazu szans w populacji na podstawie naszego badania, próby. Im więcej osób przebadamy tym przedział ufności jest "krótszy" (mniejsza rozpiętość przedziału). Przedział ufności najczęściej określa się mianem 95% CI (Confidence Interval).
Wskaźnik ilorazu szans obliczany jest w przypadku, gdy zmienną zależną (w przykładzie: zachorowanie) jest zmienną dychotomiczną (0 - nie występuje; 1 - występuje). Iloraz szans jest parametrem uzywanym w regresji logistycznej. Iloraz szans możemy dostosowywać nie tylko, gdy zmienna niezależna jest mierzona na skali dwukategorialnej lecz również dla innych charakterów zmiennych. Należy podkreślić, że do obliczenia ilorazu szans wykorzystujemy prawdopodobieństwo zajścia danego zdarzenia, które może być wyliczone zarówno dla zmiennych nominalnych, dychotomicznych ale również ilościowych.
Wskaźnik ryzyka względnego
Bardzo podobną miarą do ilorazu szans jest wskaźnik ryzyka względnego. Jednakże miary te nie są tożsame. W przypadku ilorazu szans dzielimy między sobą szanse (proporcję liczby wystąpień zdarzenia do nie-wystąpień tego zdarzenia) a w przypadku ryzyka względnego dzielimy prawdopodobieństwa (proporcję liczby wystąpień zdarzenia do wszystkich obserwacji (wystąpienia + nie-wystąpienia).
Iloraz szans (odds ratio) Wasze opinie
0.00005%
0.0001%