Stawonogi to najliczniejszy w gatunki typ zwierząt na Ziemi. Ciała stawonogów zbudowane są z segmentów. Mają parzyste odnóża (pierwsze pary zwykle tworzy aparat gębowy). Charakterystyczny dla tych zwierząt jest chroniący przed drapieżnikami szkielet zewnętrzny, lekki, zbudowany z chityny, służący za miejsce przyczepu mięśni. Ogranicza on jednak wzrost – w czasie rozwoju stawonóg musi linieć. Stawonogi mają mięśnie poprzecznie prążkowane, które można podzielić na zginacze i prostowniki, które umożliwiają im sprawne poruszanie się. Podstawą do rozróżnienia poszczególnych gromad stawonogów jest liczba ich odnóży – owady mają 3 pary odnóży, pajęczaki posiadają 4 pary, skorupiaki sumarycznie 16-20, a wije bardzo wiele.
Stawonogi budowa
Budowa układu oddechowego jest zależna od środowiska życia zwierzęcia. Stawonogi mogą dysponować: skrzelami (pod wodą), płucotchawkami i tchawkami (są to sieci rurek rozpoczynające się otworkami z boku tułowia zwierzęcia) i skrzelotchawkami (larwy żyjące w wodzie).
Układ krążenia stawonogów jest otwarty, składa się z serca i naczyń. Płyn krążący w tym układzie nazywa się hemolimfą i zawiera barwniki. Serce jest podłużne i wychodzi z niego kilka naczyń krwionośnych. Zazwyczaj położone jest po grzbietowej stronie ciała w worku osierdziowym.
Układ pokarmowy jest podobny do budowy układu pokarmowego pierścienic – zawsze składa się z trzech odcinków: jelita przedniego, środkowego i tylnego. Zarówno jelito przednie, jak i tylne wysłane są kutykulą (nie zachodzą tu procesy trawienia i wchłaniania, wyłącznie pasaż). Otwór gębowy jest otoczony narządami gębowymi zbudowanymi z przekształconych w tym celu pierwszych par odnóży, umożliwiającymi m.in. pobieranie i mechaniczne rozdrabnianie pokarmu. Stawonogi odżywiające się pokarmem płynnym (np. pajęczaki – trawienie enzymatyczne zewnętrzne, a następnie zasysanie) mają umięśnioną gardziel ssącą lub żołądek ssący. Skorupiaki posiadają żołądek podzielony na dwie części – rozdrabniająca pokarm chitynowymi listewkami oraz trawiąca, do której ujście ma gruczoł wątrobowo-trzustkowy.
Układ wydalniczy może być u stawonogów różnej budowy: metanefrydia (skorupiaki, część szczękoczułkowców) zlokalizowane są w parzystych gruczołach czułkowych i szczękowych u skorupiaków oraz gruczołach biodrowych u pajęczaków), cewki Malpighiego (stawonogi lądowe) mają postać zamkniętych od strony jamy ciała cienkich kanalików, których ujście znajduje się na granicy pomiędzy jelitem środkowym i tylnym. Kanaliki te zbierają zbędne i szkodliwe metabolity z płynu wypełniającego jamę ciała (hemolimfy) i przekazują je do jelita. Stawonogi wodne wydalają głównie silnie rozcieńczony amoniak. Lądowe zmuszone są do oszczędzania wody, przetwarzają więc amoniak w związki azotowe słabo rozpuszczalne w wodzie, jak guanina (pajęczaki) czy kwas moczowy (owady).
Stawonogi zazwyczaj są rozdzielnopłciowe i jajorodne (żyworodne mogą być np. skorpiony), chociaż niektóre wykształciły partenogenezę (rozwój z niezapłodnionych jaj).
Stawonogi Wasze opinie